Początek roku wiąże się z coraz bliższymi terminami realizacji obowiązków, jakie prawodawca nakłada na przedsiębiorców. Z tego względu przedstawiamy najważniejsze informacje dla przedsiębiorców, którzy w związku z prowadzoną działalnością wpływają na jakość środowiska. Do najważniejszych z nich należą:

• prowadzenie właściwej dokumentacji,
• odprowadzanie opłat,
• składanie sprawozdań.

Weryfikację, które obowiązki ciążą na przedsiębiorcach w danej branży warto rozpocząć jak najwcześniej, aby uniknąć ewentualnych sankcji.

 

I. Roczne sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy o odpadach roczne sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi sporządzają:

• wprowadzający opakowania oraz eksportujący opakowania, o którym mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
• wprowadzający produkty w opakowaniach, eksportujący i dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach, o którym mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
• przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
• przedsiębiorcy, o których mowa w art. 3b ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej;
• przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty, o których mowa w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, lub autoryzowany przedstawiciel, o którym mowa w art. 8a ust. 1 tej ustawy;
• wprowadzający pojazdy, o którym mowa w ustawie z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji;
• wprowadzający sprzęt lub autoryzowany przedstawiciel;
• wprowadzający baterie lub akumulatory, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach;
• podmiot reprezentujący.

2. Terminy

Do dnia 15 marca. Sprawozdanie składa się za poprzedni rok kalendarzowy (art. 76 ww. ustawy).

 

II. Opłata produktowa od opakowań

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Art. 17 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi nakłada na przedsiębiorców obowiązek zapewnienia recyklingu odpadów opakowaniowych. Wprowadzający produkty w opakowaniach oraz organizacja odzysku opakowań, którzy nie wykonali tego obowiązku, są obowiązani wnieść opłatę produktową obliczoną oddzielnie w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu recyklingu oraz poziomu recyklingu dla wszystkich opakowań razem.

2. Terminy

Opłata produktowa jest obliczana na koniec roku kalendarzowego. Opłata produktowa jest wnoszona na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, którego opłata dotyczy (art. 36 ww. ustawy).

 

III. Raport KOBIZE

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o systemie zarządzania emisjami podmiot korzystający ze środowiska, którego działalność powoduje emisje gazów cieplarnianych lub innych substancji, sporządza i wprowadza do Krajowej bazy raport zawierający informacje wskazane w art. 6 ust. 2 pkt 1-10 przywołanej ustawy.

Zgodnie z art. 7 ust. 1a osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą sporządza i wprowadza raport w zakresie eksploatacji:

• instalacji wymagającej pozwolenia – jeżeli korzystanie ze środowiska powodujące emisje wymaga pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, o których mowa w art. 181 ustawy – Prawo ochrony środowiska;
• źródła spalania paliw, o którym mowa w art. 152 ust. 2b ustawy – Prawo ochrony środowiska. W przypadku, gdy obowiązek sporządzenia i wprowadzenia raportu jest związany z eksploatacją instalacji, podmiotem obowiązanym do sporządzenia i wprowadzenia raportu jest prowadzący instalację.

2. Terminy

Podmiot korzystający ze środowiska, którego działalność powoduje emisje, sporządza i wprowadza do Krajowej bazy, w terminie do końca lutego każdego roku, raport zawierający informacje dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego.

 

IV. Opłata za korzystanie ze środowiska

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Zgodnie z art. 273 ust. 1 ustawy – Prawo ochrony środowiska, opłata za korzystanie ze środowiska dotyczy przedsiębiorców, którzy:

• wprowadzają gazy lub pyły do powietrza,
• posiadają uprawnienia do emisji CO₂ na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2023 r. poz. 589 i 2029);
• składują odpady.

2. Wysokość opłaty

Wysokość opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych zależy od ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (art. 274 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy).

Wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska w przypadku uprawnień do emisji wydanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych ustala się jako iloczyn liczby uprawnień do emisji wydanych w danym roku na rachunek posiadania operatora albo na rachunek posiadania operatora statków powietrznych w rejestrze Unii, o którym mowa w art. 8 ust. 1 tej ustawy, i obowiązującej stawki opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza w zakresie emisji dwutlenku węgla w roku, w którym wydano uprawnienia do emisji.

Wysokość opłaty za składowanie odpadów zależy od ilości i rodzaju składowanych odpadów, z tym że wysokość opłaty podwyższonej zależy także od czasu składowania odpadów.

3. Opłata podwyższona

Instytucja opłat podwyższonych znajduje zastosowanie, kiedy zachodzi konieczność posiadania pozwolenia na korzystanie ze środowiska, ale korzystający ze środowiska go nie posiada.

Zgodnie z art. 276 ustawy – Prawo ochrony środowiska:

• podmiot korzystający ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia lub innej decyzji ponosi opłatę podwyższoną za korzystanie ze środowiska,
• w razie korzystania ze środowiska z przekroczeniem lub naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu lub innej decyzji podmiot korzystający ze środowiska ponosi, oprócz opłaty, administracyjną karę pieniężną.

4. Terminy

Podmiot korzystający ze środowiska wnosi opłatę za dany rok kalendarzowy co do zasady do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy. Opłatę ustala się według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce.

Nadto, wraz z opłatą, podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany jest również do przedłożenia:

• wykazu zawierającego wykorzystane do ustalenia wysokości opłat informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat,
• wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat.

 

V. Sprawozdanie o odpadach

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy o odpadach krąg podmiotów obowiązanych w zakresie sporządzania corocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami corocznego sprawozdania o odpadach obejmuje:

• wytwórców obowiązanych do prowadzenia ewidencji odpadów;
• obowiązanych do prowadzenia ewidencji odpadów prowadzący działalność polegającą na gospodarowaniu odpadami, z wyłączeniem prowadzącego odbieranie odpadów komunalnych, w zakresie:

1. zbierania odpadów,
2. przetwarzania odpadów;

• podmioty prowadzące działalność polegającą na wydobywaniu odpadów ze składowiska odpadów lub ze zwałowiska odpadów, na podstawie zgody na wydobywanie odpadów lub decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów w fazie poeksploatacyjnej.

Wykładnia art. 75 ust. 2 przywołanej ustawy pozwala wskazać kategorię podmiotów, które ze względu na rodzaj odpadów lub rodzaj czynności realizowanej w ramach gospodarowania odpadami zostały zobowiązane do ujmowania w sporządzanym sprawozdaniu informacji szczegółowych – są to następujące podmioty:

• wytwórcy komunalnych osadów ściekowych stosowanych w celach określonych w art. 96 ust. 1,
• przedsiębiorcy prowadzący stację demontażu pojazdów z ustawy o recyklingu pojazdów,
• przedsiębiorcy prowadzący strzępiarkę z ustawy o recyklingu pojazdów,
• zbierający zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny z ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
• prowadzący zakład przetwarzania z ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
• prowadzący działalność w zakresie recyklingu oraz prowadzący działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku z ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
• prowadzący działalność w zakresie zbierania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów,
• prowadzący zakład przetwarzania zużytych baterii i akumulatorów.

2. Terminy

Podmioty obowiązane do sporządzenia sprawozdania, o których mowa powyższej, składają je w terminie do dnia 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy (art. 76 ww. ustawy).

 

VI. Opłata za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Przedsiębiorcami zobowiązanymi do poboru opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na podstawie art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej są:

• przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty,
• przedsiębiorcy pakujący i oferujący – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.

Ponadto, przedsiębiorcy zobowiązani do poboru opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są zobligowani do prowadzenia, w postaci papierowej albo elektronicznej, ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę.

2. Terminy

Przedsiębiorcy, o których mowa powyżej, wnoszą pobraną opłatę na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.

 

VII. Opłata na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

→ Podstawa prawna: ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej

1. Podmioty, których dotyczy obowiązek

Art. 3k ust. 1 i ust. 2 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej wyodrębnia krąg przedsiębiorców obowiązanych do ponoszenia opłaty na poczet kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Zgodnie z brzmieniem przywołanego przepisu:

• przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w sekcjach I i III załącznika nr 9 do ustawy jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów:

1. zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym na pokrycie kosztów utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów i ich przetwarzania;
2. uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu,

• przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w sekcji II załącznika nr 9 do ustawy jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu.

Nadto, przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 9 do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej są zobligowani do prowadzenia, w postaci papierowej albo elektronicznej, ewidencji produktów wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym zawierającą w zależności od rodzaju tych produktów odpowiednio ich masę albo liczbę.

 2. Terminy

Zgodnie z art. 3l ust. 3 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami, przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wyszczególnione w załącznikach j. w.  wnoszą opłatę, o której mowa odpowiednio w art. 3k ust. 1 albo 2 przywołanej ustawy, na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, którego ta opłata dotyczy.

 

---

 

Źródła:

• ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach,
• ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
• ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami,
• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
• ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.

 

Autorka:

Natalia Klimaszewska
Prawniczka