W związku z implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. do polskiego porządku prawnego wprowadzono przepisy regulujące reorganizację  spółek prawa handlowego w ujęciu transgranicznym. Zmiany obowiązują od 15 września 2023 r.

Wprowadzone zmiany regulują nowe procesy reorganizacyjne, które do tej pory nie były obecne w prawie polskim:

• transgraniczne połączenia,
• transgraniczne podziały,
• transgraniczne przekształcenia.

Połączenie transgraniczne

Połączenie spółek może nastąpić w wyniku przejęcia jednej z nich, bądź w wyniku zawiązania zupełnie nowej spółki. Szczegółowo procedura połączenia opisana jest w nowych art. 516¹-516¹⁹  Kodeksu spółek handlowych (dalej jako K.s.h.), a do najważniejszych z jej elementów należy przede wszystkim:

1) uzgodnienie planu połączenia (art. 516³s.h.) – plan powinien zostać ogłoszony lub zamieszony na stronie internetowej spółki (zgodnie z art. 516⁴ K.s.h.). Plan połączenia jest także badany przez biegłego.

Zarząd spółki powinien także sporządzić:

2) pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie.

Warto zaznaczy, że wspólnicy spółek powinni zostać dwukrotnie poinformowani przez zarządy o zamiarze połączenia, oraz o terminie zgromadzenia wspólników, na którym podjęta ma być uchwała o połączeniu.

Kolejno przeprowadzane jest:

3) głosowanie nad uchwałą o połączeniu na walnym zgromadzeniu (w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub zgromadzeniu akcjonariuszy (w przypadku spółki akcyjnej). Równocześnie powinno odbyć się głosowanie w spółce zagranicznej, z którą spółka krajowa będzie się łączyła,

4) złożenie wniosku do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego.

Po uzyskaniu odpowiedniego zaświadczenia, można wnioskować o zarejestrowanie połączonej spółki za granicą. Do dnia otrzymania zaświadczenia o zgodności połączenia transgranicznego z prawem krajowym połączenie transgraniczne podlega w odniesieniu do każdej z łączących się spółek prawu państwa jej siedziby, a po tym dniu podlega prawu państwa siedziby spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej.

Podział transgraniczny

Transgraniczny podział polegać ma na podziale polskiej spółki kapitałowej lub spółki komandytowo-akcyjnej na dwie lub więcej spółek podlegających przepisom państwa członkowskiego Unii Europejskiej, dodatkowo występują tu następujące zastrzeżenia:

• co najmniej dwie ze spółek uczestniczących w podziale podlegają prawu różnych państw członkowskich (co najmniej dwie różne jurysdykcje),
• spółka przejmująca będzie mogła być tylko spółką nowo zawiązaną, a więc nie będzie możliwości przeniesienia majątku na spółkę działająca już wcześniej.

A więc nie przewiduje się transgranicznych podziałów poprzez przeniesienie części lub całego majątku polskiej spółki dzielonej na spółkę lub spółki już istniejące w państwie członkowskim.

Do tej pory nie można było dokonać procesu transgranicznego podziału spółki – aby osiągnąć podobny efekt należało wydzielić majątek z jednej spółki do drugiej w ramach procesu krajowego, a na drugim etapie należało „rozbić” połączenie transgraniczne pomiędzy spółką, do której wydzielono majtek, a spółką krajową, do której majątek ten miał trafić. Trwało to znacznie dłużej i pociągało za sobą nie zawsze korzystne skutki podatkowe.

Podział transgraniczny krok po kroku

1. sporządzenie planu podziału oraz sprawozdań dla wspólników i pracowników
2. złożenie planu polaczenia w sadzie rejestrowym oraz jego ogłoszenie
3. wyznaczenie biegłego rewidenta (badanie planu podziału)
4. powzięcie uchwal połączeniowych
5. wydanie przez sąd rejestrowy zaświadczenia o zgodności podziału z polskim prawem podziału transgranicznego wydanie opinii właściwego organu podatkowego
6. rejestracja podziału (zgłoszenie podziału do sądów rejestrowych właściwych dla spółek)

Przekształcenia transgraniczne

W przypadku przekształcenia transgranicznego będzie możliwe przekształcenie polskiej spółki kapitałowej lub spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną podlegającą jurysdykcji państwa członkowskiego UE, symultanicznie z przeniesieniem co najmniej siedziby statutowej do tego państwa, natomiast przy zachowaniu swojej osobowości prawnej (na zasadzie kontynuacji).

Połączenie transgraniczne toczyć się będzie dwóch różnych jurysdykcjach, zatem przygotowanie dokumentów, a nawet planu połączenia transgranicznego, wymaga obligatoryjnie po pierwsze koordynacji, a po drugie przygotowania dokumentu, który będzie spełniał wymogi obydwóch krajów – do dnia otrzymania zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem krajowym przekształcenie transgraniczne podlega prawu państwa siedziby spółki przekształcanej, a po tym dniu podlega prawu państwa siedziby spółki przekształconej.

Etapy przekształcenia transgranicznego

1. przygotowanie planu przekształcenia transgranicznego oraz sprawozdań dla wspólników i pracowników
2. badanie planu przez biegłego
3. podjęcie uchwal przez wspólników
4. wstąpienie do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem polskim wraz z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii
5. wystąpienie do sadu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przekształconej o wpisanie do rejestru

Z procesu przekształcenia transgranicznego nie będzie mogła skorzystać m.in. spółka w postępowaniu upadłościowym czy spółka w likwidacji.

Podział przez wyodrębnienie

Nowelizacja K.s.h. dotyczy nie tylko szczegółowo uregulowanych nowych procedur transgranicznych, ale także wprowadza nową instytucje w zakresie podziału krajowego, a mianowicie podział przez wyodrębnienie.

Przed nowelizacja K.s.h. przewidywał cztery rodzaje podziału:

• podział przez przejęcie,
• podział przez zawiązanie nowych spółek,
• podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki,
• podział przez wydzielenie.

Nowo brzmiący art. 529 §1 K.s.h. przewiduje piąty rodzaj podziału, który polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona. Jest to rozwiązanie dotychczas nieistniejące w prawie polskim, odpowiadające niemieckiemu podziałowi przez wyodrębnienie.

Źródła:

• Ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw
• uzasadnienie ustawy nowelizacyjnej.

Autorka:

Wiktoria Stojek
Asystentka prawna